Нима учун Бразилиядан топ-мураббий чиқмайди?

Ундан олдинги Фернандо Диниз 13 мавсумда 17 жойда ишлаган. Унга қадар Рамон Менезес 10 йил ичида 11та жамоага эга эди. Ҳаттоки, Бразилия терма жамоасини икки марта жаҳон чемпионатига олиб чиққан ва тарихда «Селеcао»да энг узоқ вақт ишлаган (6 йил 3 ой) мураббий бўлган Тите ҳам мамлакатнинг асосий жамоасига тайинлангунига қадар 25 йил давомида 17 марта иш ўзгартирган. Бу жуда ғалати рақамлар, чунки улар вақт, ишонч ва изчиллик билан боғлиқ бўлган мураббийлар ҳақидаги баъзи асосий тахминларга зид келади. Журналистлар, расмийлар, агентлар ва мураббийлар билан суҳбатлар шуни кўрсатадики, Бразилия нафақат Европага, балки Жанубий Американинг аксарият қисмига нисбатан бошқача дунё. Маҳаллий футболчилар ҳам Бразилияда узоқ қолмаслиги мумкин, бироқ мураббийлар яна ҳам тез-тез жамоа алмаштиради. Ва шунга қарамай, улардан бир нечтаси глобал даражада тан олинмоқда. Нега бундай?

Клуб менталитети

Бразилиянинг кўплаб клублари ижара асосида ишлайди. Баъзида мураббий ишини йўқотиши учун кетма-кет бир неча мағлубият етарли бўлади. Кўпинча мутахассисларга қисқа муддатли шартномалар таклиф этилади. Бу кўп жиҳатдан Бразилия клубларининг кўпчилигини жамоатчилик кайфиятига риоя қилишлари керак бўлган президентлар бошқараётгани билан боғлиқ. Улар сайланади ва кейин бир нечта ёмон натижалар сайловчиларни ўзларига қарши қўйишини билиб, дарҳол капитал таъмирлаш режимига ўтади. 2021 йилда қабул қилинган қонун клубларнинг тижорат ташкилотига айланишини, хусусий акциядорларга эга бўлишини ва шунинг учун натижаларни кутиш учун пул сарфлаши мумкин бўлган эгаларига эга бўлишини осонлаштирди. Ҳозирда «Васко да Гама», «Ботафого», «Атлетико Минейро» ва «Крузейро» хусусий мулкчиликка эга.

Алмаштирилишларига ҳеч қандай тўсиқ йўқ

Клублар мураббийларга сабр-тоқат билан муносабатда бўлишлари мумкин, чунки уларни ишдан бўшатиш ёки товон тўлаш, ўринбосарларни ёллашда уларга тўлашни давом эттиришни англатади. Бразилияда бу унчалик катта муаммо эмас, қисман, мухлислар президент ва директорлар кенгашини танлайдиган қарор қабул қилувчилар ўз пуллари билан эмас, балки клуб пуллари билан ўйнашмоқда.

Улар учун кафолат йўқ

Бир нечта ёмон ўйинлар ишдан айиришини билган мураббий таваккал қилмайди. Нима учун кўпроқ ёки камроқ ишлайдиган тизимдан четга чиқишга ҳаракат қилиш керак? Агар уларга вақт керак бўлса, нега янги ғояларни киритиш керак? Ёки президентни фақат натижа қизиқтирса, ёшлар камолотига кўп вақт сарфлашнинг нима кераги бор? Албатта, бу ҳолатдан истиснолар бор, масалан, юқорида тилга олинган Диниз, лекин умуман олганда, кўпчилик бразилиялик мураббийлар, тўғри ёки нотўғри, инноватор эмас, балки инсоний менежер сифатида кўрилади.

Фақатгина экспорт учун ишлайдиган клублар

Бразилия иқтидорларнинг йирик экспортчиси бўлганлиги сабабли, мураббийлар жамоалар тузишда қийналади. Европа топ-клублари ҳар йили ўзининг энг яхши футболчиларини йўқотмайди, демак, мутахассислар ўз жамоаларини мослаштириб, такомиллаштира олади. Европа ва ҳатто Форс кўрфази минтақаси клублари чемпионлик унвонини қўлга киритган жамоалар мунтазам равишда рейдлар ўтказадиган Бразилияда бундай эмас.

Футбол иерархияси

Инглизларнинг «Катта олтилиги»ни ҳақида ҳамма билади. Бразилияда шундай клублар сони 12та. Бу клублар Бразилия чемпионатининг 68тасидан 62тасида ғалаба қозонган. Улар мамлакатнинг атиги тўртта минтақасидан (Порто-Алегри, Сан-Паулу, Рио-де-Жанейро ва Белу-Оризонти) келишади, лекин энг кўп мухлислар ва ресурсларга эга бўлган энг машҳур клублар бўлиб, ОАВ суҳбатларида устунлик қилади. Бу 2та ён таъсирга эга. Биринчидан, катта умидлар ва катта босим бор, бу мураббийларнинг алмашинувини қисман тушунтиради.

Тил тўсиқлари

Ҳозирги кунда чет тилини ўрганиш унчалик катта иш эмас. Бироқ, кўпчилик бразилиялик мураббийлар на инглиз, на испан тилида гаплашади. Бразилия улкан давлат, лекин чет тилини ўрганишнинг ҳожати йўқ. Шу боисдан, Европа клубига бразилиялик мураббийни тайинлаш фойда келтирмайди. Таржимонни ёллашингиз керак, бу қўшимча харажатлар ва ноқулайликларни англатади. Португалия Европадаги бразилиялик мураббийлар учун аниқ манзил бўлиб туюлади (кўп ўйинчилар учун), аммо сўнгги йилларда бундай ҳолатлар жуда кам. Балки Португалиянинг ўзи кўплаб мураббийларни ишлаб чиқараётгани учундир.

Европа клубларининг танлови

Европанинг топ 5 лигасида 96та клуб бор ва Европадан ташқари мамлакатлардан атиги 8 нафар мураббий уларда фаолият олиб боради. Улардан учтаси - Тиаго Мотта, Маурисио Почеттино ва Пеллегрино Матараццо деярли бутун футболчилик фаолиятини Европада ўтказган ва у ердан узоқ вақт кетмаган. Яна иккитаси, Ангелос Постекоглу ва Хавер Агирре Жаҳон кубоги мураббийлари сифатида муваффақиятли фаолият олиб боришган. Диего Симеоне ва Маурисио Пеллегрино кўп йиллар давомида Европада ўйнаган ва кейин Европага қайтишдан олдин Аргентинада мураббий сифатида ажралиб туришган.

Шу тариқа, Мануэль Пеллегрини Европада ҳеч қачон ўйнамаган ва терма жамоани бошқармаган, аммо Европа олий лигаларида ишлайдиган ягона мураббий бўлиб қолмоқда. Бу шуни кўрсатадики, Европа клублари бутун дунё бўйлаб иқтидорли ўйинчиларни фаол равишда қидираётган бўлса-да, улар одатда ўз қитъасидан ташқарида мураббийларни жалб қилишдан манфаатдор эмас. Ёки улар сифатли мутахассисларни Европадан ташқарида топиш мумкинлигига ишонишмайди.

А.АҲМЕДОВ тайёрлади