Қайсики мураббийда мағлубиятлар сабабини астойдил тушунтириш, куйиниб изоҳлаш ва хатолар устида ишлашга ваъда бериш жараёни кўзга ташландими, демак, унда ўз жамоаси ички муҳитига боғлиқ воқеаларни тўла-тўкис мушоҳада қилолмаслик ҳолати бошланган ҳисобланади. Ҳа, ўша мураббий жамоасининг салбий натижалари сабабларини аниқ-тиниқ кўриб туради, хатоларни ҳам бошқаларга нисбатан яхшироқ изоҳлайди. Не тонгки, у ҳар қанча билимдон, маҳоратли ва тажрибали бўлмасин, ҳар доим ҳам хатоларни тузатиш ва жамоасини яна ғалабалар сари етаклаш уддасидан чиқолмайди. Қаранг, хатоларни билади, аммо уларни тузатолмайди. Айни мана шу нуқта мураббийнинг тажрибали эканлиги, бироқ унинг тафаккури футбол тараққиётидан ортда қолаётгани, янгиликларни ўзлаштиролмаётгани, қад ростлаётган ёш ҳамкасбларига қарши туролмаётганини англатади.
«Тоттенхэм» - Хосеп Гвардиолага таниш ва АПЛнинг ўртамиёнадан сал юқори, етакчиларга яқин турадиган жамоаларидан бири. «Манчестер Сити» эндигина бошланган мавсумнинг 2-ўйинида Томас Франк бошқарувидаги шу клубга имкониятни бой берди, боз устига, ўз майдонида. Ўтган мавсум Гвардиола фаолиятида бу каби натижасиз ўйинлар жуда кўп кузатилди ва у мағлубиятлар ҳақида керагидан ортиқ сўзлади. Шу маънода айтсак, Пеп мураббийдан кўра, кўпроқ файласуф қиёфасига кириб бормоқда гўё. Таъкидлаш жоиз, айрим мураббийларда кузатиладиган бу каби донишмандликни уларнинг ёши ва савияси билан асослаш ноўрин. Ҳар қандай мураббий ёши ва тажрибасидан қатъий назар, шундай ноқулай аҳволга тушиб қолиши ҳеч гап эмас. Александр Хомяков тузган «Андижон» Педру Морейро бошқарувидаги «Пахтакор»ни сафарда мағлубиятга учратганди. Камолиддин Тожиев эса Максим Шацкихни Андижонда нокаут ҳолатига туширди. Аёнки, «Андижон» қатор омадсизликлардан сўнг «Пахтакор» устидан яна порлоқ ғалабага эришиб, ўз мавқеини тиклаб олишни режалаштирганди. «Пахтакор» тимсолида Суперлигага янги ҳаво олиб киришни истаган, бу борадаги ҳаракатлари унча-мунча натижа берган, бироқ «шерлар» маконида ўз сўзини охиригача тўла айтолмаган Максим Шацких ҳам ниҳоят, «Андижон» билан ғалаба нашидасини суришни хоҳлагани тайин. Воқеалар эса Макс режаси асосида ривож топмади, аксинча, ҳаммаси унинг ўйлаганларига нисбатан тескари тус олди.
Биринчи давра ўйинида ғалаба иштиёқида ҳужумга отланган ва қарши ҳамлалар, стандард вазиятларда жазоланган «Пахтакор» худди шу аҳволга тушганди. Энди «Андижон» ҳам ўша сценарийни такрорлади: ғалаба иштиёқидаги тинимсиз ҳужумлар оқибатида «шерлар» томонидан нақ 6 бора жазоланди. Очиғи, андижонлик мухлисларнинг 2:3 ҳисобидан кейинги 3та голни ҳазм қилишлари жуда қийин. Чунки ўйиннинг якуний қисмида майдонда бир футболчи кўп бўлиб ўйнаган «бургутлар»нинг қанақасига яна 3та гол қўйиб юборишганини футбол тилида тушунтириш мушкул чиндан ҳам. Умуман олганда, ўз майдонида мағлубиятга йўлиққан икки жамоа мураббийлари - Хосеп Гвардиола ва Максим Шацких тушиб қолган мураккаб вазият бир-бирига жуда ўхшаш. Гап АПЛ ёки Суперлига, Гвардиола ёки Шацкихда эмас, балки ҳаммаси мулоҳазаларимиз аввалида тилга олинган тараққиёт ва янгиликлардан ортда қолиш жараёни билан боғлиқ. Бу - тушунтириш ва тузатиш мушкул савдо.
Ана, Акмал Рустамов «Қизилқум»да мағлубиятсиз серия қайд этаётган бўлса, Иван Бошкович «Сўғдиёна»да, Максим Шацких «Андижон»да шу ишни амалга оширолмай қийналишмоқда. Нима, Акмал Рустамов тажриба-маҳорат бобида Иван Бошкович ва Максим Шацкихдан устунми? Томас Франкни айни шу жиҳатга кўра, Хосеп Гвардиола билан солиштириш ўринлими? Зукко мухлис бу саволларга ҳеч иккиланмай, тезда жавоб қайтаради ишонч билан. Акмал Рустамов ниманинг эвазига Иван Бошкович ва Максим Шацкихни ортда қолдираётганини эса зукко мухлислар дадил тушунтиролмайдилар. Жумладан, биз ҳам. Бу борада фақат шахсий мулоҳазамизни билдирдик, холос. Кичик танаффус арафасида Суперлигада қайд этилган натижалар мураббий ва мухлисларни қай даражада ажаблантирган бўлса, Темур Кападзе томонидан CAFA кубоги учун миллий жамоамизга чорлаган футболчилар рўйхати уларда шу қадар кўп баҳс-мунозара уйғотмоқда. Энди мухлисларни қизиқтирган саволларга ўз имкониятимиздан келиб чиқиб, жавоб излашга ҳаракат қиламиз:
1. Бобур Абдуҳолиқов нега рўйхатга киритилмади? Таркибда 9 нафар футболчи ҳужумчи сифатида кўрсатилган. Лекин улардан 6 нафари соф ҳужумчи позициясида тўп сурмаслиги барчага яхши маълум. Агар Элдор Шомуродов, Игорь Сергеев ва Ҳусайн Норчаевни соф ҳужумчи ўрнида кўрсак, Темур Кападзе бу сафар Бобур Абдухолиқов ўрнида Ҳусайн Норчаевни синаб кўрмоқчи. Қолаверса, Суперлига турнир жадвалида 3-ўринни эгаллаб турган «Динамо»дан бирор футболчи миллий жамоага чақирилмагани ҳолда, «Пахтакор»нинг 11 нафар вакилига имконият берилиши кўпчиликда кескин саволлар туғдирарди. Назаримизда, айни шу сабабга кўра, Кападзе «Пахтакор»дан бу сафар 10 нафар футболчи таклиф этди. Бошқача айтганда, бундан ортиғига унинг журъати етмади, яъни жамоатчиликдан хижолат тортди, чоғи.
2. Икром Алибоев терма жамоага чақирилмаганини қандай изоҳлаш мумкин? «Нефтчи» вакили ҳам миллий жамоага жалб этилган бошқа марказий ярим ҳимоячилар каби ҳозир яхши спорт формасида. У клуби сафида фаол тўп сурмоқда ва мухлислардан ҳақли равишда олқиш олмоқда. Алибоевнинг савия ва тажриба бобида Диёр Холматов, Абдурауф Бўриев ёки Иброҳим Ибрагимовга нисбатан устунроқ эканлигини ортиқча изоҳлашга ҳожат йўқ. Бу ўринда ҳаммаси марказий ярим ҳимоячилар сони кўплиги ва Темур Кападзенинг жараёнга алоҳида ёндашуви билан изоҳланади. Фикримизча, у миллий жамоамиз келажагини кўпроқ ёшлар билан боғламоқчи.
3. Дилшод Саитов, Авазбек Ўлмасалиев, Владимир Назаров каби футболчиларни миллий жамоага чақириш эҳтиёжи борми? Бизнингча, бунга эҳтиёж йўқ эди. Мухлислар айни шу чорловлар туфайли Темур Кападзега ўз нуқтаи назарлари ва қиёсларидан келиб чиқиб, саволлар йўллашмоқда. Умумхулоса бўйича Суперлигада Дилшод Саитов, Авазбек Ўлмасалиев ёки Владимир Назаровга нисбатан устун даражада ўйнаётган футболчилар бор ва улар бош мураббий эътиборидан четда қолишмоқда. Биз эса номлари тилга олинган футболчиларга ҳурмат сақлаган ҳолда, бошқа бир мулоҳазани билдирмоқчимиз. 3 нафар футболчи ҳам ҳақли равишда миллий жамоадан чақирув олган. Ҳар ҳолда, уларни чорлагани учун Темур Кападзени танқид қилиш шарт эмас. Чорлашга ҳожат йўқлиги ҳақидаги хулосамизда эса бошқа сабаби бор. Эътибор берилса, Кападзе йиғинга собиқ олимпиячилардан 11 нафарини чорлади дарвозабонларни ҳисобга олмаганда. Тушунарлики, у келгусида бош жамоамиз асосини собиқ олимпиячилардан қурмоқчи. Шундай экан, Дилшод Саитов ва Авазбек Ўлмасалиев ўрнига Саидазамат Мирсаидов, Зафармурод Абдураҳматов, Жасур Жалолиддинов каби ўзи синаб кўрган истеъдодларни чорлаганида, вазият янада ойдинлашарди. Биз таклиф этаётган алмашинувлар миллий жамоамизнинг умумий ҳаракатларига соя солмайди ва бирор муаммо туғдирмайди. Аксинча, бу ички муҳитга ижобий таъсир кўрсатарди...
Хулоса шуки, миллий жамоамиз таркибини эмас, балки футболчилар қайси тактик услубда тўп суришларини муҳокама қилиш манфаатлироқдир. Зеро, Суперлига ва евроареналарда бўлаётган ўйинлар натижалари яна бир бора исботламоқдаки, замонавий футболда таркибга нисбатан тактиканинг тоши залворлироқ.
Муҳаммад ВАЛИ
